بسیاری از داروها می‌توانند بر سلامت دندان‌ها و لثه‌های شما تأثیر بگذارند. سلامت دندان‌ها و لثه‌ها به رعایت بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی حاوی قند اندک، داشتن بزاق سالم و مراجعه هر ۶ تا ۱۲ ماه به دندانپزشک بستگی دارد. هنگام مراجعه به دندانپزشک، باید به او داروهایی که مصرف می‌کنید را اطلاع دهید. او می‌تواند به شما بگوید که این داروها روی دندان‌هایتان تأثیر می‌گذارند یا نه و برای پیشگیری از مشکلات دندانی چه کنید. در این مقاله، درباره عوارض دهانی داروها و تأثیر مصرف آنها بر سلامت دهان و دندان می‌خوانید.
عوارض داروها برای دندان‌های در حال رشد
دندان‌های دائمی کودک بلافاصله پس از تولد او در استخوان‌های فک شروع به رشد می‌کنند. این دندان‌های در حال رشد نسبت به مصرف برخی از مواد و داروها آسیب‌پذیر هستند. از جمله این داروها عبارت‌اند از:
- تتراسایکلین: این آنتی‌بیوتیک می‌تواند دندان‌های دائمی را زرد یا قهوه‌ای‌رنگ کند.
- فلوراید: این ماده معدنی در مقادیر اندازه‌گیری شده دندان‌ها را تقویت می‌کند. معمولا به منابع آبی و خمیر دندان نیز فلوراید اضافه می‌کنند اما مصرف بیش از حد فلوراید ممکن است باعث ایجاد لکه‌های سفید یا تغییر رنگ دندان‌های دائمی در حال رشد شود. به این بیماری فلوئوروزیس می‌گویند. کودکان خردسالی که اغلب خمیر دندان را می‌بلعند، بیش از همه در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. برای تمیز کردن دندان‌های کودک کوچکتر از ۱۸ ماه از آب ساده استفاده کنید. تمیز کردن دندان‌های کودکان خردسال بزرگتر نیز باید با استفاده از خمیر دندان‌های کم فلوراید باشد.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: کودکانی که در طول دوره بیماری شدید دوران کودکی خود مجبور به مصرف آنتی‌بیوتیک با دوز بالا هستند، ممکن است دندان‌های شیری و دائمی با نقایص رشد داشته باشند.
محافظت بزاق دهان از دندان‌ها
بسیاری از داروها بزاق دهان را کاهش می‌دهند و باعث ایجاد حالتی به نام خشکی دهان می‌شوند. خشکی دهان خطر پوسیدگی دندان را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. این مسئله به ۴ دلیل اتفاق میفتد:
- بزاق میزان باکتری‌های دهان را کاهش می‌دهد؛
- بزاق دهان باعث می‌شود که اسیدهای دهان که باعث پوسیدگی می‌شوند، خنثی شوند؛
- مینای دندان که در فرایند معدنی‌سازی مجدد دندان توسط اسیدها آسیب دیده، توسط بزاق ترمیم می‌شود.
- بزاق خاصیت شویندگی دارد و ذرات غذا را از سطح دندان‌ها پاک می‌کند.
مصرف بسیاری از داروها ممکن است باعث کاهش بزاق دهان شود. برخی از این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای ضد افسردگی؛
- دیورتیک‌ها؛
- آنتی‌هیستامین‌ها؛
- داروهای ضداحتقان؛
- داروهای مخصوص بیماری پارکینسون؛
- قرص‌های فشار خون یا بتابلوکرها؛
- داروهای استنشاقی.
عوارض داروها برای دندان و لثه
برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه ممکن است به دندان‌های شما آسیب برسانند. این داروها گاهی اوقات باعث ایجاد مشکلات لثه مانند التهاب، خونریزی یا زخم می‌شوند. وجود لثه‌های بیمار نیز خود دلیلی برای سایر مشکلات دندانی از جمله افتادن دندان‌ها است. مهم‌ترین داروهایی که مصرف آنها در برخی از موارد باعث صدمه دیدن دندان‌ها و لثه‌ها می‌شود، عبارت‌اند از:
- داروهای ضد افسردگی: این طیف از داروها گاهی سبب خشکی دهان و افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند.
- آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها نیز می‌توانند باعث خشکی دهان و افزایش خطر ابتلا به مشکلات لثه شوند.
- داروهای ضد فشار خون که برای کاهش فشار خون مصرف می‌شوند: این داروها در برخی از موارد باعث افزایش خطر تورم و رشد بیش از حد لثه می‌شوند.
- آسپرین: از آنجایی که آسپرین دارویی با خاصیت اسیدی است، جویدن آن می‌تواند به طور مستقیم به مینای دندان آسیب برساند. همیشه آسپرین را طبق دستور پزشک مصرف کنید. این دارو باید کاملا با آب بلعیده شود، نه اینکه در کنار دندان یا نزدیک به لثه قرار بگیرد.
- داروهای آسم: برخی از داروهای مخصوص آسم بسیار اسیدی هستند و در صورت مصرف منظم و طولانی‌مدت، مینای دندان را از بین می‌برند.
- داروهای مخصوص شیمی‌درمانی: این داروها نیز می‌توانند باعث خشکی دهان و افزایش خطر ابتلا به مشکلات لثه و التهاب دهان شوند.
- داروهای سرکوب‌کننده یا تعدیل‌کننده سیستم ایمنی: مصرف این داروها نیز در برخی از موارد باعث افزایش خطر ابتلا به مشکلات لثه و عفونت‌های دهانی می‌شود.
- داروهای ضدبارداری خوراکی: مصرف این داروها ممکن است سبب افزایش خطر ابتلا به مشکلات لثه شود.
- شربت‌ها: داروهایی که به صورت شربت تولید می‌شوند نیز در برخی از موارد حاوی قندهای نهفته هستند. این قندها اگر با مسواک پاک نشوند، می‌توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
- بیس‌فسفونات‌ها و آنتی‌بادی‌های مونوکلونال مانند دنوزوماب برای رفع مشکلات استخوانی: این داروها می‌توانند باعث ایجاد مشکلات شدیدی مانند زخم‌های دردناک غیرقابل التیام در استخوان‌های فک شوند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: مصرف طولانی‌مدت این داروها یا مصرف آنها در دوزهای بالا اغلب باعث برفک دهان می‌شود.
علاوه‌براین، مصرف برخی از داروها می‌تواند باعث ضخیم شدن بافت لثه و رشد آن روی دندان شود. به این عارضه هیپرپلازی لثه می‌گویند. داروهایی که سبب این عارضه می‌شوند، عبارت‌اند از:
- داروهای صرع؛
- سیکلوسپورین؛
- برخی از داروهای فشار خون؛
- داروهای مسدودکننده کانال کلسیم.
پیشگیری از عوارض دهانی داروها
برای پیشگیری از عوارض دهانی داروها به این نکات توجه کنید:
- عادت روزی دو مرتبه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را ترک نکنید.
- مسواک زدن را با ملایمت انجام دهید تا به لثه‌ها آسیبی نرسد.
- برای افزایش بزاق دهان، آدامس‌های بدون قند بجوید.
- مصرف شیرینی‌جات و خوراکی‌های چسبناک را کاهش دهید.
- اگر داروی شما اسیدی است، پس از مصرف آن دهان خود را با آب بشویید و حداقل تا ۳۰ دقیقه از مسواک زدن خودداری کنید.
- از پزشک یا داروساز خود درباره داروهایی که مصرف می‌کنید و تأثیر آنها بر سلامت دندان‌های خود سؤال کنید.
- حداقل یک یا دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید.
کلام آخر
درمان حرفه‌ای عوارض داروها به نوع دارو و اثرات آن بر دندان‌ها و لثه‌های شما بستگی دارد. بااین‌حال، هنگام مراجعه به دندانپزشک ممکن است او به شما پیشنهاد دهد که درباره دوز یا روش مصرف داروی خود با پزشک صحبت کنید. در برخی از موارد نیز دندانپزشک به شما کمک می‌کند تا با استفاده از روش‌هایی مانند مصرف دهان‌شویه حاوی فلوراید، ترمیم دندان‌های پوسیده، درمان مشکلاتی مانند هیپرپلازی لثه و ایمپلنت دندان دوباره به زیبایی گذشته لبخند بزنید.
