همه ما دوست داریم که دندان‌های مرتبی داشته باشیم. به‌هرحال، لبخند هر کس با داشتن دندان‌هایی صاف و منظم به مراتب زیباتر از دندان‌هایی است که به صورت مرتب رشد نکرده‌اند. دندان‌های نامرتب اغلب مشکلی به نام مال اکلوژن دارند. در این مقاله، درباره انواع مال اکلوژن، علل ایجاد آن و راه‌هایی که به درمان این مسئله کمک می‌کنند، می‌خوانید.
مال اکلوژن به چه معناست؟
مال اکلوژن اصطلاحی است که معمولا کارشناسان ارتودنسی آن را به کار می‌برند. این اصطلاح به این معناست که دندان‌ها آن‌طور که باید در یک ردیف قرار ندارند. اگر موقع بستن دهان، دندان‌های بالایی کمی روی دندان‌های پایینی قرار نگیرند و شیارهای دندان‌های آسیاب بالا و پایین روبه‌روی یکدیگر نباشد، مال اکلوژن ایجاد شده است.
بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا دندان‌های بالا و پایین دهانشان به‌درستی روی یکدیگر قرار بگیرند تا لبخندی زیباتر داشته باشند. البته، این ترتیب دندان‌ها تنها فایده زیبایی‌شناختی ندارد، بلکه از مشکلات دندانی از قبیل جابه‌جایی دندان‌ها نیز جلوگیری می‌کند.
فرد مبتلا به مال اکلوژن باید به ارتودنتیست مراجعه کند. ارتودنتیست‌ها دندان‌پزشکان متخصصی هستند که روش‌های اصلاح و پیشگیری از نامرتب بودن دندان‌ها، اصلاح بایت غیرطبیعی و برطرف ساختن مشکلات فک را به‌خوبی می‌دانند.
نشانه‌های مال اکلوژن
مال اکلوژن دندان بسته به نوع آن، علائمی خفیف یا شدید دارد. نشانه‌هایی که از وجود این مشکل خبر می‌دهند، عبارت‌اند از:
- نامنظم بودن دندان‌ها؛
- تغییر در ظاهر صورت شما؛
- گاز گرفتن زبان یا گونه‌ها از داخل دهان؛
- احساس ناراحتی هنگام جویدن یا گاز گرفتن لقمه‌های غذا؛
- تغییرات گفتاری؛
- تنفس از دهان به جای بینی.
چرا دندان‌ها دچار مال اکلوژن می‌شوند؟
فرقی نمی‌کند که به کدام‌یک از انواع مال اکلوژن دندان دچار شده باشید، به‌هرحال، این مسئله در همه علت یکسانی ندارد. در بسیاری از مواقع، علت این مشکل ارثی است. گاهی نیز این مسئله به علت تفاوت اندازه میان فک بالا و پایین فرد اتفاق میفتد. عادات نادرست کودکی مانند مکیدن انگشت شست نیز می‌تواند در شکل‌گیری این مشکل دخیل باشد. کودکانی که دندان‌های شیری آنها با یکدیگر فاصله اندکی دارند نیز ممکن است دچار مال اکلوژن شوند چون اغلب هنگام رویش دندان‌های دائمی، فضای کافی برای این دندان‌ها وجود ندارد.
از آن گذشته، مال اکلوژن ممکن است به یکی از این دلایل نیز رخ دهد:
- ازدحام بیش از حد دندان‌ها؛
- بایت غیرطبیعی دندان؛
- استفاده از پستانک یا استفاده طولانی‌مدت از شیشه شیر برای نوزادان بزرگتر از ۳ سال؛
- وجود دندان‌های اضافی؛
- از دست دادن دندان‌ها در اثر تصادف یا ورود جراحت؛
- وجود دندان‌های نهفته مانند دندان عقل نهفته؛
- دندان‌هایی با شکل غیرعادی داشتن؛
- استفاده از روکش‌ها، نگهدارنده‌ها یا بریس‌های نامناسب دندان‌پزشکی؛
- شکستگی فک یا نامنظم بودن فک بالا و پایین؛
- وجود تومور در دهان یا فک.
انواع مال اکلوژن
مال اکلوژن ممکن است اشکال مختلفی داشته باشد. بر همین اساس، آن را به ۳ دسته کلی تقسیم می‌کنند که عبارت‌اند از:
- مال اکلوژن کلاس ۱: شایع‌ترین نوع مال اکلوژن دندان از این دسته هستند. در این حالت، دندان‌های آسیاب بالایی و پایینی به‌درستی روی یکدیگر قرار می‌گیرند اما سایر دندان‌ها ازدحام بسیاری دارند یا فاصله آنها از یکدیگر بسیار است. در این نوع مال الکوژن بایت معمولی است و نامرتبی دندان‌ها چندان شدید نیست.
- مال اکلوژن کلاس ۲: اگر اوربایت شدید داشته باشید به این نوع مال اکلوژن دچار شده‌اید. در این حالت، دندان‌ها و فک بالایی شما به طرز قابل توجهی از دندان‌ها و فک پایینی جلوتر هستند. این نوع مال اکلوژن زمانی اتفاق میفتد که فک پایینی شما کوچکتر از حد معمول باشد. به این مسئله رتروگناتیسم نیز می‌گویند.
- مال اکلوژن کلاس ۳: این حالت زمانی اتفاق میفتد که دچار آندربایت باشید. مال اکلوژن کلاس ۳ دقیقا برعکس مال اکلوژن کلاس ۲ است، یعنی به جای فک بالایی، فک پایینی جلوتر است. این اتفاق معمولا به دلیل بزرگ بودن فک پایین رخ می‌دهد و به آن پروگناتیسم می‌گویند.
درمان‌های دندان‌پزشکی
بیشتر افرادی که به مال اکلوژن خفیف مبتلا شده‌اند، به درمان نیازی ندارند اما اگر این مسئله به شکل شدیدتر اتفاق بیفتد، ممکن است دندانپزشک بلافاصله شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهد.
بسته به نوع مال اکلوژن، کارشناس ارتودنسی، درمان‌های مختلفی را توصیه می‌کند. برخی از این درمان‌ها عبارت‌اند از:
- نصب بریس برای اصلاح موقعیت دندان‌ها؛
- استفاده از دستگاه‌های دندان‌پزشکی یا نگهدارنده‌های دندان برای تراز مجدد دندان‌ها؛
- کشیدن برخی از دندان‌ها برای جلوگیری از ازدحام بیش از حد دندان‌ها؛
- باندینگ دندان؛
- جراحی برای تغییر شکل یا کوتاه کردن فک.
این درمان‌ها گاهی با عوارضی مانند پوسیدگی دندان، درد یا ناراحتی، تحریک دهان در اثر استفاده از وسایلی مانند بریس و مشکل در جویدن غذا یا صحبت کردن در طول دوره درمان همراه هستند.
کلام آخر
مال اکلوژن معمولا ناشی از عوامل ژنتیکی و ارثی است اما عوامل محیطی نیز در آن نقش دارند. برای پیشگیری از انواع مال اکلوژن، والدین باید فرزند خردسال خود را از عادات نادرستی مانند مکیدن انگشت شست دست یا استفاده طولانی‌مدت از پستانک یا شیشه شیر بازدارند.
در صورت مشاهده هر یک از علائم مال اکلوژن دندان به دندانپزشک یا کارشناس ارتودنسی مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام این مسئله می‌تواند به کاهش مدت و ساده‌تر شدن درمان آن کمک کند.
