آیا نوبت دندان‌پزشکی دارید و درباره فرایند درمانی خود از جمله بی‌حسی سؤالاتی دارید؟ در این صورت، باید بدانید که شما تنها نیستید. حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از مردم درباره درد ناشی از اقدامات دندان‌پزشکی اضطراب و نگرانی دارند. این اضطراب گاهی باعث می‌شود که درمان را به تأخیر بیندازند و تأخیر در درمان هم فقط مشکل را بدتر می‌کند. داروهای بیهوشی و بی‌حسی بیش از ۱۷۵ سال است که به کار می‌روند. این داروها راه درازی را پیموده‌اند تا به ابزارهای مهمی برای کمک به بیماران در حین عمل‌های دندان‌پزشکی تبدیل شوند. امروزه بی‌حسی دندان انواع مختلفی دارد که هر کدام در دستهای از درمان‌ها کاربرد دارند. در این مقاله، درباره این روش‌های کارآمد دندان‌پزشکی می‌خوانید.
چه زمانی و چرا از بی‌حسی دندان استفاده می‌شود؟
دلیل اصلی استفاده از داروهای بیهوشی و بی‌حسی دندان کمک به بیماران برای آرامش و احساس راحتی بیشتر در طول فرایند درمان است. گاهی اوقات، یک پروسه دندان‌پزشکی طولانی و پیچیده برای شما برنامه‌ریزی شده و باید بتوانید یک ساعت یا بیشتر را روی یونیت دندان‌پزشکی بنشینید. شاید هم در گذشته تعاملات چندان خوبی با دندان‌پزشکان نداشته‌اید و دچار اضطراب و فوبیای دندان‌پزشکی شده‌اید.
داروهای بی‌حسی دندان از شروع تا پایان جلسه دندان‌پزشکی شما را آرام نگه می‌دارند. این داروها به کنترل رفلکس‌های بیش‌فعالی برای افرادی که نمی‌توانند وجود دستهای دیگری در دهان خود را تحمل کنند هم کمک می‌کند.
انواع بی‌حسی دندان
در حال حاضر، گزینه‌های بسیاری برای بی‌حسی دندان وجود دارد. این داروها گاهی به تنهایی و در برخی از مواقع به صورت ترکیبی به کار می‌روند تا تأثیرگذاری بهتری داشته باشند. نوع بی‌حسی یا بیهوشی فرد در درمان‌های دندان‌پزشکی به سن و وضعیت سلامتی او، مدت‌زمان عمل و هر گونه واکنش منفی نسبت به داروهای بیهوشی و بی‌حسی در گذشته فرد بستگی دارد.
داروهای بی‌حسی و بیهوشی بسته به کاربردی که دارند، به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند. داروهایی که برای بی‌حسی موضعی به کار می‌روند، نسبت به آنهایی که برای جراحی‌های مهم‌تر استفاده می‌شوند، اثر کوتاه‌مدت‌تری دارند.
موفقیت بی‌حسی دندان به این عوامل بستگی دارد:
- نوع داروی بیهوشی یا بی‌حسی؛
- ناحیه‌ای که بی‌حس می‌شود؛
- روش بی‌حسی؛
- عوامل فردی؛
- زمان انجام عمل.
علاوه‌براین، تحقیقات نشان می‌دهند که التهاب می‌تواند بر موفقیت داروهای بی‌حسی تأثیر منفی بگذارد. از آن گذشته، دندان‌های پایینی دهان سخت‌تر از دندان‌های بالایی بی‌حس می‌شوند.
به طور کلی، داروهای بی‌حسی به ۵ دسته تقسیم می‌شود که هر یک کاربردهای خاص خود را دارند. این داروها ممکن است با داروهای دیگری نیز ترکیب شوند.
۱. بی‌حسی موضعی
داروهای بی‌حسی موضعی برای روش‌های درمانی ساده‌تر مانند پر کردن حفره‌های دندانی به کار می‌روند. وقتی بی‌حسی موضعی دریافت می‌کنید، هوشیار و قادر به برقراری ارتباط با دیگران خواهید بود. در این شرایط، تنها ناحیه‌ای که داروهای بی‌حسی به آنجا تزریق شده، بی‌حس می‌شود و در آن ناحیه دردی احساس نخواهید کرد.
بیشتر داروهایی که برای بی‌حسی موضعی به کار می‌روند، در عرض ۱۰ دقیقه اثر می‌گذارند و اثر آنها ۳۰ تا ۶۰ دقیقه باقی می‌ماند.
۲. اکسید نیتروژن
برای کسانی که یک مسکن با تأثیر متوسط می‌خواهند از اکسید نیتروژن استفاده می‌شود. این دارو بدون اینکه شما را بیهوش کند، باعث آرامشتان می‌شود. اکسید نیتروژن به این دلیل که باعث تحریک تمایلات آرام‌بخشی می‌شود، به گاز خنده نیز شهرت دارد. گاز خنده سریع اثر می‌کند و به‌سرعت قابل بازگشت است.
اکسید نیتروژن از طریق بینی تنفس می‌شود و از طریق یک دماغه نرم و لوله‌ای در طول عمل دندان‌پزشکی به کار می‌رود.
با کمک اکسید نیتروژن، در طول جلسه دندان‌پزشکی کاملا هوشیار و آرام خواهید بود. به این ترتیب، می‌توانید به هر سؤالی پاسخ دهید یا دستورات دندانپزشک را انجام دهید اما به آنچه در اطرافتان می‌گذرد، اهمیتی نمی‌دهید. گاز خنده برای بیماران در هر سنی به کار می‌رود.
۳. آرام‌بخش خوراکی
این دارو اغلب برای کودکان یا بزرگ‌سالانی که نمی‌خواهند چیزی درباره جلسه دندان‌پزشکی به خاطر بیاورند، به کار می‌رود. این گزینه بی‌حسی از گاز خنده قوی‌تر است اما مثل آرام‌بخش IV نیست. این دارو معمولا حدود یک ساعت پیش از جلسه دندان‌پزشکی به شما داده می‌شود و به‌تدریج در شما احساس خواب‌آلودگی یا خیال‌پردازی ایجاد می‌کند. اثر این آرام‌بخش تا چند ساعت باقی می‌ماند.
از آرام‌بخش خوراکی در درمان‌های طولانی‌تر مانند کانال ریشه، تاج دندان، ایمپلنت دندان یا درمان کودکانی که به‌سختی روی یونیت دندان‌پزشکی می‌نشینند، استفاده می‌شود.
۴. آرام‌بخش IV
درمان با آرام‌بخش IV چندین سطح دارد و برای آرام کردن فردی که اضطراب دارد، به کار می‌رود تا درد او تسکین یابد و در طول عمل دندان‌پزشکی بی‌حرکت بماند. ممکن است بعد از تزریق داروهای آرام‌بخش کاملا هوشیار باشید و بتوانید دستورات دندانپزشک را انجام دهید. برخی افراد هم بعد از استفاده از این داروها نیمه ناخوادآگاه یا به‌سختی هوشیار می‌شوند. آرام‌بخش‌ها به انواع خفیف، متوسط یا عمیق دسته‌بندی می‌شوند و برای جراحی‌های دهان مانند جراحی دندان عقل یا قرار دادن چند ایمپلنت دندانی به کار می‌روند.
آرام‌بخش عمیق را مراقبت از بیهوشی تحت نظارت (MAC) نیز می‌نامند. در آرام‌بخشی عمیق، معمولا از محیط اطراف خود آگاه نیستید و فقط می‌توانید به تحریکات مکرر یا دردناک واکنش نشان دهید. در آرام‌بخشی متوسط یا عمیق، باید ضربان قلب، فشار خون و تنفس شما با دقت کنترل شود.
۵. بیهوشی عمومی
بیهوشی عمومی برای روش‌های درمانی طولانی‌تر یا مواقعی که بیمار اضطراب شدید دارد و ممکن است اضطراب او در درمان اختلال ایجاد کند، به کار می‌رود. در این روش، بیمار کاملا بیهوش خواهد شد و هیچ دردی حس نمی‌کند. ماهیچه‌های او شل می‌شوند و فرایند عمل را به خاطر نخواهد آورد.
برای بیهوشی عمومی، دارو از طریق ماسک صورت یا IV به بیمار داده می‌شود. سطح بیهوشی به روش درمانی و شرایط هر بیمار بستگی دارد.
کلام آخر
اگر نوبت دندان‌پزشکی دارید و نسبت به درمان خود نگران هستید، آشنایی با این فرایند درمان و روش‌های بی‌حسی دندان به شما کمک می‌کند. به این ترتیب، می‌دانید که در طول فرایند درمان هیچ دردی احساس نخواهید کرد و هیچ خطری متوجه شما نخواهد بود.
