ممکن است بارها برایتان اتفاق افتاده باشد که پس از یک سخنرانی طولانی یا جلسه‌ای چالش‌برانگیز، دهانتان خشک شود. این مشکل طبیعی است اما مشکلی جدی محسوب نمی‌شود. خشکی دهان که از نظر پزشکی یا دندان‌پزشکی به رسیدگی جدی‌تری نیاز دارد، عارضه‌ای است که دلایل مهم‌تری دارد. در این مقاله، درباره این عارضه و دلایل احتمالی آن می‌خوانید. در نهایت نیز راه‌هایی برای پیشگیری و درمان خشکی دهان معرفی می‌شوند.
منظور از خشکی دهان چیست؟
خشکی دهان به شرایطی گفته می‌شود که در آن، دهانتان خشک می‌شود یا احساس می‌کنید که خشک شده است. این وضعیت با علائم دیگری مانند بوی بد دهان، خشکی گلو و ترک خوردن لب‌ها نیز همراه می‌شود.
بزاق بخشی ضروری از فرایند هضم غذاها است و به مرطوب شدن و تجزیه مواد غذایی کمک می‌کند. این مایع مکانیسمی دفاعی برای حفظ سلامت دندان‌ها و محافظت از دهان در برابر بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان نیز محسوب می‌شود.
خشکی دهان به خودی خود یک بیماری جدی نیست اما گاهی اوقات نشان می‌دهد که بیماری زمینه‌ای دیگری دارید که باید درمان شود. این وضعیت منجر به عوارضی مانند پوسیدگی دندان و ایجاد زخم‌های دهانی نیز می‌شود.
چرا دهانمان خشک می‌شود؟
عوامل بسیاری در خشک شدن دهان نقش دارند. البته، داشتن دهانی خشک لزوما به این معنا نیست که شما یک بیماری زمینه‌ای دارید. اگر فکر می‌کنید که علت خشک شدن دهانتان بیماری دیگری است یا علائم دیگری از یک بیماری را هم مشاهده می‌کنید، بهتر است که موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
دلایل احتمالی خشکی دهان عبارت‌اند از:
- کم‌آبی بدن: این شرایط زمانی اتفاق میفتد که بدن شما بیش از حد مایعات از دست می‌دهد و این مایعات جایگزین نمی‌شوند. این مشکل ممکن است به دلیل استفراغ، اسهال، تعریق بیش از حد یا از دست دادن خون بدن رخ دهد. وقتی بدن شما دچار کم‌آبی است، به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کند که در نهایت، به خشک شدن دهان می‌انجامد.
- عوارض جانبی داروها: مصرف برخی از داروها نیز ممکن است به خشکی دهانتان منجر شود. داروهای ضد افسردگی، اضطراب، اسهال، فشار خون بالا و آسم برخی از رایج‌ترین این داروها هستند. آنتی‌هیستامین‌ها، دیورتیک‌ها و برخی از داروهای شیمی‌درمانی نیز بزاق دهان را کاهش می‌دهند. پیش از قطع مصرف هر دارویی که فکر می‌کنید باعث خشکی دهان شما شده، باید با پزشک خود صحبت کنید.
- پرتو درمانی: یکی از عوارض رایج پرتو درمانی در ناحیه سر یا گردن خشک شدن دهان است. اشعه پرتو درمانی به غدد بزاقی آسیب می‌رساند و ترشح بزاق را کاهش می‌دهد.
- استرس و اضطراب: وقتی استرس دارید یا مضطرب می‌شوید، بدنتان هورمونی به نام کورتیزول را بیش از پیش ترشح می‌کند. این هورمون که به هورمون استرس شهرت دارد، باعث می‌شود که ترکیب بزاق شما تغییر کند. در نتیجه، دهانتان خشک خواهد شد.
- افزایش سن: یکی از عارضه‌های عادی پس از افزایش سن، خشک شدن دهان است. این مسئله گاهی به دلیل بیماری، مصرف برخی داروها و تغییر توانایی بدن شما در پردازش داروهای مصرفی رخ می‌دهد.
- تنفس از راه دهان و خوابیدن با دهان باز: تنفس از راه دهان باعث تبخیر بزاق دهان شما می‌شود. خوابیدن با دهان باز نیز ممکن است همین اثر را داشته باشد. این اتفاقات دهان شما را خشک می‌کنند یا خشکی آن را بدتر خواهند کرد.
- سیگار کشیدن و مصرف تفننی دخانیات: مصرف تنباکو به هر شکلی می‌تواند تولید بزاق در دهان شما را کاهش دهد و به خشک شدن آن منجر شود.
- ابتلا به برخی از بیماری‌ها: یکی از عوارض برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، برفک دهان، آسیب‌های عصبی، فیبروز سیستیک، اختلالات خودایمنی و آلزایمر خشک شدن دهان است.
راه‌های درمان خشک شدن دهان
اگر خشک شدن دهان شما ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، به درمان‌های پزشکی نیاز دارید. پزشک می‌تواند هر دارویی که مصرف می‌کنید و عوارض آن را بررسی کند. ممکن است پس از آن، یک یا چند دارو را تغییر دهد یا توصیه کند که دوز مصرفی برخی از داروها را تغییر دهید.
در بعضی از مواقع نیز پزشک به شما مصرف محصولات تولید‌کننده بزاق مصنوعی یا داروهایی برای افزایش تولید بزاق در دهانتان را توصیه می‌کند.
چگونه از خشک شدن دهان پیشگیری کنیم؟
خشکی دهان معمولا مشکلی موقتی و قابل درمان است. در بیشتر مواقع، با کمک یکی از این راه‌ها می‌توانید علائم خشکی دهان را کاهش دهید یا از آن پیشگیری کنید:
- نوشیدن آب کافی در طول روز؛
- مکیدن تکه‌های یخ؛
- محدود کردن مصرف الکل و کافئین؛
- کاهش مصرف نمک و شکر؛
- اجتناب از مصرف دخانیات حتی به صورت تفننی؛
- استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز موقع خواب؛
- جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آب‌نبات فاقد قند؛
- استفاده از خمیردندان، دهان‌شویه و قرص نعناع.
کلام آخر
بزاق دهان کارکردهای بسیاری دارد که یکی از مهم‌ترین آنها محافظت از دندان‌های شما در برابر باکتری‌های مضر و حفظ سلامت دندان‌ها است. داشتن دهانی خشکی در نهایت به مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان منجر می‌شود.
برای اینکه دچار خشکی دهان نشوید، در طول روز آب فراوان بنوشید، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید، آدامس بدون قند بجوید، در خانه از دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید و از همه مهم‌تر، دو مرتبه در سال به دندانپزشک مراجعه کنید. به این ترتیب، مطمئن خواهید شد که به مشکلاتی مانند خشک شدن دهان یا پوسیدگی دندان‌ها دچار نمی‌شوید.
